Het idee is krankzinnig : met een menigte mensen een product of dienst maken, zonder controle, zonder een duidelijke hiërarchische aansturing, zonder centrale organisatie.
En toch is dit de meest interessante en inspirerende ontwikkeling, die ik in tijden heb gehoord.
Het lijkt een onmogelijke opgave : algemeen is bekend dat een vergadering effectief niet meer dan 8 mensen moet bevatten. Een bedrijf idealiter niet meer dan 150 mensen. Dit heeft met de inrichting van onze hersens te maken – meer en je verliest iets aan herkenning, coördinatie en communicatie.
Waarom zouden dan een miljoen mensen zonder verbinding met elkaar, online een encyclopedie maken, die in kwaliteit tenminste het zelfde is als de Encyclopedia Brittanica ?
Waarom zouden wetenschappers die niet in dienst zijn van een bedrijf, complexe chemische problemen oplossen, die Procter en Gamble online heeft gezet ?
Waarom zouden Chinese fabriekjes, die geen onderlinge eigenaarschap hebben, gezamenlijk een auto bouwen ?
Waarom zouden dan duizenden eenpitters, eenzamen en zonderlingen, gaan samenwerken met gevestigde bedrijven, alweer zonder verbinding en verbondenheid aan elkaar ?
En hoe komt het dat het ze lukt om software te maken, die de industrie-standaard (Windows) steeds ernstiger bedreigt ?
Waarom zouden duizenden Nederlandse FireFox-gebruikers een woordenboek aanvullen, aanpassen, net zolang totdat dit een even goede thesaurus is, als die van Microsoft ?
Second Life, Facebook, Myspace, YouTube, Human Genome Project, SETI@home – de voorbeelden kunnen nog wel even doorgaan. Massa’s mensen werken bewust of onbewust gezamenlijk aan een dienst of product.
Opvallend dat zo luchtig wordt gedaan over het fenomeen “netwerken”, waar ook weer het bovenstaande fenomeen onder gezet kan worden. Hoe zeer normaal, natuurlijk en menselijk die netwerken en hun effecten zijn, ze blijven mij verbazen.
Kevin Kelly heeft er al in 1990 in “Out of Control” een paar leuke voorbeelden gegeven. De simpelste was die van een voetbalstadion, waar mensen precies op het juiste moment met elkaar “de wave” doen. Dat vinden we normaal. Ook in Howard Rheingold’s boek, Smartmobs, worden diverse voorbeelden gegeven van massale menselijke samenwerking – oproepen tot een protestmars via sms bijvoorbeeld. (zoals gebeurde in de Filippijnen)
Waar dit heen gaat ? Geen idee, maar ik probeer toch een aantal voorbeelden uit mijn brein te peuren :
* Laat al die Tom-Tom gebruikers gaan aangeven waar de file staat, zodat iedereen achter hen er gebruik van kan maken.
* Maak met al die GSM’s met camera foto’s van elke straat in Nederland, zodat we niet alleen GPS-coordinaten hebben, maar ook de foto’s die daarbij horen.
* Laat elke Nederlander continue zijn mening kan geven over onderwerpen, zouden we dan niet veel beter een idee krijgen waar de maatschappelijke discussie heengaat
* Wat als elke Polar Horloge zijn gegevens kan opsturen naar een centraal punt – zouden we dan niet beter een idee krijgen van hartziektes & afwijkingen ?
* Laat elk leeg ziekenhuisbed een klein signaal versturen – zouden we dan niet veel beter weten waar de ambulances wel en niet heen moeten rijden. Scheelt levens en misschien krijgen we een accuraat beeld van onderbezetting van ziekenhuizen.
Deze voorbeelden kunnen nog veel uitgebreider worden, als al onze appraten met elkaar kunnen praten. Maar over het semantic web hebben we het later nog wel eens.
Er zijn ook negatieve voorbeelden van dit fenomeen : in Wired van Oktober 2007 wordt verhaald van een massale aanval van oa russische hackers op de informatie-infrastructuur van Estonia. Wat bijna echt lukte.
Maar laten we positief blijven en voor de Grote Doelen gaan :
Waarom zouden we geen armoede kunnen bestrijden hiermee ? Onwetendheid is een belangrijke veroorzaker van armoede, honger, ziekte en dood. Een SMS naar elke inwoner van Afrika met daarin de dichtsbijzijnde medicijnen, prijzen van voeding of manieren om effectief water te filteren – het zou helpen.
Wat als lijders aan een ziekte allemaal hun DNA-materiaal zouden opsturen – zou dit niet sneller een medicijn opleveren ?
Wat als elke Westerling achter een computer of GSM elke 5 minuten zou geven om een (deel van een) probleem van iemand uit de Derde Wereld op te lossen – hoeveel zou dit niet helpen ?
Kortom : er wordt via het internet een samenwerk-infrastructuur gebouwd, die duidelijk meer kan dan MP3’s met elkaar uitwisselen.
Binnenkort meer, veel meer in dit theater.