Herinner je de tijd nog dat je voor alle informatie moest betalen ?
Bij de bibliotheek, de universiteit, de krant, cds, videos. Zelfs voor fotocopien moest je betalen. De mogelijkheid om interessante info te vinden, laat staan te verspreiden was minimaal.
Op de computer was het niet veel beter : toen Windows nog niet overheersend was, was samenwerken met een Macintosh of andere systemen hopeloos – pas als je je tekst terugbracht op ASCII-niveau, dan viel er wel te converteren.
Ik kan mij nog herinneren dat er een bureau was in 1993, dat met gemak 14 gulden kon vragen om een Wordperfect-document te converteren naar Word. Email kon in de laten jaren ’90 wel, maar alleen binnen je eigen bedrijf. Naar buiten mailen zat er niet in.
Informatie was opgesloten, omgeven door natuurlijke en onnatuurlijke muren.
Nu we 25 jaar verder zijn, komt deze situatie als bijna niet meer voor te stellen over : we kopieren bij de vleet : van CD’s, DVD’s, papier, van en naar internet, p2p, met mobiele telefoons, computers, etc.
Geheel tegen de heersende wet in, prediken internetters het lied van The Scene :
open, open, open moet het zijn
en ik open, open, open me voor jou
open, open, open moet het zijn
dus open, open, open je voor mij
Dat blijkt dat “Alles wat te digitaliseren valt, is weerloos”.
Verder hebben we de Open Source-gemeenschap, Linux, Open Source, GNU-licenties en Internet standaarden van de W3C vergemakkelijken ook het delen van informatie en voorkomen het maken of instandhouden van muurtjes.
Een mooi voorbeeld vormen de bronnen van publieke informatie, die je tot voor kort alleen via dure tijdschriften op een goede manier kon krijgen : juridische uitspraken bijvoorbeeld, maar ook veel wetenschappelijke publicaties – dankzij het internet lukt het steeds beter om deze informatie in een open omgeving te krijgen, waardoor iedereen er gebruik van kan maken. Een laatste voorbeeld is Google Book Search, waarbij hele bibliotheken gescand worden, waardoor hun inhoud deels bekeken kan worden.
Nu blijkt hoe enorm veel creativiteit en waardevermeerdering er plaats vindt door het open karakter van het internet : het heeft een totaal nieuwe wereld gemaakt.
Een “flat world”, waarin we veel makkelijker oplossingen kunnen vinden voor onze problemen en we dichter bij elkaar kunnen staan als wereldburgers. Waarin iemand in Tokyo realtime kan helpen bij het oplossen van een probleem van iemand uit Appingedam. Waarin we kunnen zien wat een tsunami aan ellende veroorzaakt en we kunnen helpen.
Als er zoveel voordelen aan deze openheid is, waarom verplichten we het dan niet bij wet ?
Dat heeft sterk te maken met de verdienmodel van veel bedrijven : die is gebaseerd op patenten en copyright. Een model dat vanaf 1886 bestaat en wat inhoudt dat een auteur tussen de 50 en 100 jaar na het maken van een publicatie, rechten behoudt op dit werk. Doel toen was: het stimuleren van nieuw werk en beschermen van het recht van de makers op dit werk.
Open gooien van dit model betekent een gigantisch risico voor hele bedrijfstakken en voor onze maatschappij : wat als niemand meer innoveert, omdat het toch zo gekopieerd wordt ? En dat is wat je als overheid ook niet op je geweten wilt hebben.
Tegenstanders van patenten, DRM, walled gardens en copyright doen voorkomen alsof dit een overkomelijk probleem is. SF-schrijver en EFF-voorzitter Cory Docotorow wil de ultieme openheid en zet zijn werk dan ook met GNU-licentie op het Web. (daarbij vergeet hij te melden dat zijn voornaamste inkomsten het houden van presentaties is, niet zijn boeken) Een ander argument van de voorstanders is dat kopiëren niet erg is, omdat voornamelijk superrijke conglomeraten van deze situatie profiteren.
Maar als je individuele schrijvers hoort, die met lede ogen moeten aanzien dat hun enige bron van inkomsten opdroogt door kopiëren (en die niet zoveel gevraagd zijn als Doctorow), dan klopt dit beeld niet.
Dan toch meer de beschermingkant op ? Digital Rights Management bij CDs heeft in korte tijd laten zien dat practisch gezien bescherming hier geen zin heeft: SONY CD’s met DRM bleken sommige computers te laten crashen en pogingen een onbreekbaar DRM te verzinnen, bleken keer op keer niet opgewassen tegen de Collective Wisdom van hackers, die meestal binnen een week een “onbreekbare nieuwe code” gebroken hadden.
Je ziet dat de CD-uitgevers de practische kant op neigen : steeds meer artiesten gaan optredens doen, omdat ze daarmee meer geld verdienen dan met CD’s verkopen. Een aardig voorbeeld hiervan was Prince, die vorig jaar 2 miljoen CD’s mee liet sturen met een Engelse krant, als opwarmertje van zijn tour.
Ook is DRM in deze branche op weg naar de uitgang, nu steeds meer platenmaatschappijen ervoor kiezen om liedjes zonder DRM te verkopen via Itunes en sinds kort via Amazon.com.
En verder zie je dat de prijs voor digitale liedjes steeds meer naar beneden gaan en nu voor de fameuze $0,99 over de toonbank gaan. En niet alleen bij iTunes, maar bij steeds meer online retailers : men beseft zich blijkbaar dat het beter is om heeel veel legale liedjes te verkopen met een wat lagere marge, dan helemaal geen liedjes meer.
Een voorbeeld dus, waarbij je ziet dat een industrie eerst 10 jaar vreselijk hard strijdt voor zijn rechten en nu steeds meer beseft dat er op een andere manier geld gemaakt kan worden van artiesten.
Is dat dan de oplossing: de prijs van (digitale) goederen zo laag maken, dat illegaal kopieren niet meer loont ? Ik denk dat het zeker een deel van de oplossing is. Maar of dit voor alle goederen opgaat ? Waarschijnlijk zal het walled-garden model nog heel lang meegaan, zeker als de groep aanbieders en gebruikers relatief klein is. Zoals bij de meeste zakelijke bronnen.
Daarnaast verwacht ik dat de uitgeverijen van deze wereld na 10 jaar nadenken ook de weg van de platenindustrie zullen kiezen en of de prijs naar beneden zetten, of met alternatieve verdienmodellen komen. Of…..roemloos ten onder zullen gaan.
Dat is dan de prijs voor de openheid die nodig of onontkoombaar is in de 21ste eeuw.
